Ψυχοσωματικά Νοσήματα και Ψυχοθεραπεία

 

Μεγάλο αριθμός συνανθρώπων μας εμφανίζουν ψυχοσωματικά νοσήματα. Και όταν μιλούμε για ψυχοσωματικά νοσήματα αναφερόμαστε σε νοσήματα που εμφανίζουν παθολογοανατομική βλάβη (όπως η Ελκώδης Κολίτιδα) ή παθοφυσιολογική δυσλειτουργία όπως το Βρογχικό Άσθμα.  Πρόκειται δηλαδή περί πραγματικών βλαβών και δεν είναι απλώς σωματικά συμπτώματα (όπως αίσθημα βάρους στο στήθος, ιδρώτας ή ταχυκαρδία) που είναι πολύ συχνά στις αγχώδεις διαταραχές.

Τα ψυχοσωματικά νοσήματα είναι δηλαδή «πραγματικά» σωματικά νοσήματα. Και είναι νοσήματα τα οποία προκαλούν σημαντικά προβλήματα και για τα οποία οι άνθρωποι υποβάλλονται σε πολλές εξετάσεις,  φαρμακευτικές και χειρουργικές θεραπείες. Οι ασθενείς συχνά καταλαβαίνουν ότι οι σχέσεις τους, οι συναισθηματικές φορτίσεις και οι ψυχικές καταπονήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και την εξέλιξη του νοσήματος τους. Συχνά μάλιστα δέχονται διάφορες προτροπές του τύπου:

– «μην αγχώνεσαι» ή

-«μην στεναχωριέσαι»

Αυτοί μάλιστα που «παρέχουν» αυτές τις προτροπές και συμβουλές θεωρούν ότι κάνουν το καλύτερο.

Οι προτροπές όμως αυτού του τύπου φυσικά και δεν βοηθούν. Αντιθέτως είναι πιθανόν και να επιβαρύνουν τους ασθενείς ειδικά όταν τους οδηγούν να καταπιέζουν (να απωθούν δηλαδή) τα δυσάρεστα συναισθήματά τους. Σ’ αυτά τα συχνά απωθημένα (καταπιεσμένα) συναισθήματα όπως το αίσθημα ότι απορρίφθηκαν ή πληγώθηκαν ή ο θυμός που ακολουθεί βρίσκεται η απαρχή σημαντικών προβλημάτων. 

Άλλες φορές ασθενείς με ψυχοσωματικά νοσήματα δεν έχουν τη δυνατότητα ως προσωπικότητες να «νοιώσουν» και πολύ περισσότερο να εκφράσουν τα «βαριά» συναισθήματα όπως πίκρα, λύπη, απογοήτευση, (ψυχικό) πόνο, κ.α. Μ’ αυτή την έννοια ενδεχομένως να υπάρχουν και πολύ σημαντικά  προβλήματα στις σχέσεις τους με συγγενείς, συνεργάτες και γενικώς τους ανθρώπους γύρω τους. 

Η θεραπεία όλων αυτών ανάγεται στην ανάπτυξη της «ικανότητας να νοιώθουν». Να μπορούν δηλαδή να βιώνουν την συναισθηματική-ψυχική τους κατάσταση ως γεγονότα της ψυχικής τους ζωής τα οποία και θα μπορούν να εκφράζουν. Που θα μπορούν επίσης να επεξεργασθούν και να «τακτοποιήσουν» χωρίς να διοχετευθεί το ψυχικό τους φορτίο σε κάποιο όργανο του σώματος. 

Το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό στην Ψυχοσωματική Ιατρική. Ο Peter Sifneos μίλησε για «ΑΛΕΞΘΥΜΙΑ» και ο Alan Stoudemire για ΣΩΜΑΤΟΘΥΜΙΑ. Και οι δυο δηλαδή συγγραφείς αναφέρονται στην δυσχέρεια έκφρασης των ψυχικών καταστάσεων-συναισθημάτων δια του λόγου και την έκφραση του Ψυχικού Φορτίου στο σώμα που οδηγεί στα Ψυχοσωματικά Νοσήματα. 

Ποια είναι όμως τα Ψυχοσωματικά Νοσήματα; Παλαιότερα (Alexander 1936) αναφερόταν τα 7 κλασσικά Ψυχοσωματικά Νοσήματα και τα οποία είναι:

-Το Βρογχικό Άσθμα

-Η ιδιοπαθής Υπέρταση

-Πεπτικό Έλκος

-Η Ελκώδης Κολίτιδα

-Η Θυρεοτοξίκωση

-Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα

-Νευροδερματίδα

Από την εποχή του Alexander πολλά έχουν αλλάξει.  Σήμερα δεν ισχύουν οι απόψεις περί κλασσικών ψυχοσωματικών νοσημάτων. Αντίθετα υπάρχουν οι τίτλοι:

-Ψυχολογικοί Παράγοντες που Επηρεάζουν την Σωματική Κατάσταση (DSM-5, 2015)

-ψυχολογικοί  Παράγοντες και  Παράγοντες Συμπεριφοράς συνδεόμενοι με διαταραχές ή νόσους που ταξινομούνται αλλού-Ψυχολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν σωματικές καταστάσεις. (ICD-10, 1993) 

Mε βάση δηλαδή τις σύγχρονες ταξινομήσεις υπάρχει μια διαστολή της έννοιας του Ψυχοσωματικού και κάθε σωματικό νόσημα μπορεί να θεωρηθεί ως νόσημα που επηρεάζεται από την ψυχολογικούς παράγοντες. Άλλωστε πολλά σωματικά νοσήματα όπως Ψωρίαση, Νόσος του Crohn, Καρκίνος κ.α. έχουν πλούσια ψυχοσωματική παράδοση και εκτενή βιβλιογραφία που συνηγορεί υπέρ της ψυχοσωματικής τους διάστασης.

Άλλωστε στην καθημερινότητα της ζωής τους πολλοί άνθρωποι ξέρουν πολύ καλά ότι διάφορες ψυχικές καταπονήσεις αλλά και ο τρόπος που τις διαχειρίζονται επηρεάζουν την εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη νοσημάτων όπως το Έκζεμα ή τα Λεμφώματα. Και γνωρίζουν ακόμη ότι παρά τα ότι οι σωματικές θεραπείες γίνονται ανελλιπώς χρειάζονται και κάτι πολύ περισσότερο για να «θεραπευτούν». Χρειάζονται να «μιλήσουν» και να εμβαθύνουν στο πως δρουν ως προσωπικότητες όταν αντιμετωπίζουν πιέσεις. Χρειάζονται να αλλάξουν διάφορες δυσλειτουργικές στάσεις ζωής όπως το να «θυσιάζονται» για τους άλλους «ρίχνοντας» τον εαυτό τους. Χρειάζονται να μάθουν να ζουν τα συναισθήματά τους και να τα εκφράζουν, πλουτίζοντας τη ζωή και τις σχέσεις τους οικοδομώντας μια ζωή με νοήματα και ικανοποιήσεις…

Όλα αυτά όμως είναι και η «ψυχοθεραπεία» των ασθενών με ψυχοσωματικά νοσήματα. Μια πορεία δηλαδή αλλαγών δια των οποίων θα αλλάξουν τις δυσλειτουργικές πλευρές τους και θα απελευθερώσουν τα συναισθήματα τους κατακτώντας μια ζωή που να αξίζει και πρωτίστως την ΥΓΕΙΑ τους… 

Το Κέντρο Ψυχοθεραπείας και Προσωπικής Ανάπτυξης στοχεύει ακριβώς στο να προσφέρει αυτές τις δεξιότητες και δυνατότητες δια των ψυχοθεραπευτικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσει.